Konferencja

W dniach 25–26 września 2018 r. w Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu odbyła się międzynarodowa konferencja pt. „Zapomniane i pamiętane. Pamięć i niepamięć o niemieckich nazistowskich miejscach represji, obozach koncentracyjnych i zagłady”, będąca interdyscyplinarnym spojrzeniem na aspekt pamięci w kontekście II wojny światowej.

Przywitania gości i wprowadzania do konferencji dokonał Dyrektor Stacji w latach 2007-2019, prof. Bogusław Dybaś.

Dwudniowa konferencja została podzielona na sześć paneli tematycznych, w ramach których poruszana była tematyka upamiętnienia miejsc obozów, pamięć powierzchowna, grupy zmarginalizowane czy dokumentowania zbrodni w czasie wojny. Oddzielne panele tematyczne poświęcono doświadczeniom kobiet podczas wojny oraz pamięci w odniesieniu do Krakowa, Łodzi oraz Austrii.

Wystąpienia dotyczyły zarówno procesów budowania pamięci kolektywnej wokół miejsc kaźni jak i procesów zapominania lub wykluczania grup i poszczególnych miejsc z pamięci zbiorowej, co znajdowało swoje odzwierciedlenie w rocznicach (nie)obchodzonych na terenie byłych obozów i stawianych tam pomnikach, a także dyskusji na temat zagłady Żydów i jej zróżnicowanego natężenia w poszczególnych dekadach po 1945 r. Poruszono aspekt instrumentalnego wykorzystywania pamięci oraz jej długotrwały brak w miejscach, gdzie powinna być szczególnie obecna (Płaszów, Stutthof).

Konferencji towarzyszyła prezentacja książki „Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski” powstałej pod redakcją Barbary Engelking i Jana Grabowskiego. Dwutomowa publikacja wydana w 2018 r. dokumentuje wojenne losy Żydów z wybranych powiatów Polski. Gościem specjalnym spotkania była Barbara Engelking, która opowiedziała o kulisach powstania publikacji a także o niezwykle skrupulatnej metodzie badawczej, w której za cel postawiono sobie uchwycenie losów każdego człowieka, o którym zachowała się choćby najmniejsza wzmianka źródłowa w dokumentach, publikacjach, wspomnieniach, aktach sądowych etc. oraz określenie jaki procent ukrywających się Żydów przeżył wojnę i w jakich okolicznościach zginęli pozostali.

Zarówno konferencja jak i prezentacja książki zgromadziła szeroką publiczność. Pytania publiczności dotyczyły szczegółów pracy badawczej autorów książki, a także różnych aspektów pamiętania i trudności, jakie stawia przed świadkiem i jego pamięcią doświadczenie wojny.

Konferencja była prowadzona w języku polskim i niemieckim z tłumaczeniem symultanicznym każdego referatu.

 Joanna Jakutowicz

Fot.: Karolina Goląb